Kanser tüm dünyada insidansı giderek artan değerli bir sağlık sorunudur. Global Kanser İstatistikleri verilerine göre 2020 yılında teşhis edilen 19,3 milyon yeni kanser hastası olduğunu ve 10 milyon hastanın kanser nedeniyle hayatını kaybettiğini söyleyen Anadolu Sağlık Merkezi Tıbbi Onkoloji Uzmanı Prof. Dr. Yeşim Yıldırım, “Akciğer, prostat, büyük iken bağırsak, mide ve karaciğer kanserleri en çok erkeklerde görülür; Meme, kolon, akciğer, serviks ve tiroid kanserleri kadınlarda daha sık görülmektedir. Kanser olaylarının üçte biri farkındalık ve erken teşhis ile önlenebilirken, diğer üçte biri erken teşhis ve uygun tedavi ile tamamen tedavi edilebilmektedir. Tarama programları, bilinçlendirme, virüslerin neden olduğu bazı kanserlere karşı koruyucu aşılama, çevresel faktörlerin azaltılması, genetik risk faktörü taşıyanlarda çeşitli koruyucu önlemlerin alınması, erken teşhis ve tedavi ile milyonlarca hayat kurtarılabilir.
Araştırmalar kanserdeki artışın devam edeceğini, 2040 yılında 27,5 milyon yeni kanser hastası olacağını ve 16,3 milyon kişinin kanser nedeniyle öleceğini gösteriyor. Dünyada en sık teşhis konulan kanserin meme kanseri olduğunu, ardından akciğer kanseri, kolon kanseri ve prostat kanserinin geldiğini paylaşan Anadolu Sağlık Merkezi Tıbbi Onkoloji Uzmanı Prof. genlerimizde ‘mutasyon’ adı verilen değişiklikler, normal hücrelerdeki değişiklikler ve kontrolsüz çoğalma. Tüm kanserlerin yüzde 5-10’u kalıtsaldır ve ailesel geçiş gösterir. Bu kümede, kansere neden olan genler genetik olarak bir nesilden diğerine aktarılabilir. Örneğin birinci ve ikinci derece akrabalarınızda meme ya da yumurtalık kanseri varsa detaylı genetik testler yapılmalıdır. Ailede kalın bağırsak ve rahim kanseri olan bireyler varsa kalıtsal kanser riskinizi belirlemek için genetik danışmanlık almanızı öneririz.
Tarama testleri kansere bağlı ölüm oranını azaltır
Yeşim Yıldırım, herhangi bir şikayeti olmayan sağlıklı bireylerde kanserin erken teşhisi için yapılan testlere tarama testi adı verildiğini söyleyen Tıbbi Onkoloji Uzmanı Prof. Dr. Yeşim Yıldırım, “Meme kanseri, kolon kanseri, akciğer kanseri ve rahim ağzı kanseri için önerilen tarama testleri kanser, kanserin erken teşhisini sağlayarak kansere bağlı ölüm oranını azaltır. Kadınlara meme kanseri için 40-44 yaşları arasında başlangıç mamografisi ile başlanabilir. 45-55 yaşları arasında ise her yıl düzenli mamografi çekilmesi önerilir. 55 yaşından sonra 2 yılda bir mamografi ile taramaya devam edilebilir.
Yüksek riskli hastalarda tarama özel olarak planlanmalıdır.
Rahim ağzı kanseri (rahim ağzı kanseri) taramasına 25 yaşında başlanması gerektiğini öneren Prof. negatif ise 5 yılda bir test, 3 yılda bir Pap smear testi yaptırmak.
Medikal Onkoloji Uzmanı Prof. Dışkıda immünohistokimyasal test veya dışkıda gizlenen kan testleri de tarama olarak kullanılabilir, ancak pozitif sonuç alınması durumunda kolonoskopi yapılmalıdır. Kolorektal kanser gelişimi açısından yüksek riskli hastalarda tarama, bireysel risklere göre özel olarak planlanmalıdır. Öte yandan, 50-80 yaş arası, en az 20 paket/yıl sigara öyküsü olan, halen sigara içen veya 15 yıl içinde sigarayı bırakmış hastalara akciğer kanseri taraması yapılmaktadır. Tarama testi olarak yılda bir kez düşük yoğunluklu akciğer tomografisi çekilmesi önerilir. Bu risk kümesinde yer alan bu hastalarda tomografi ile akciğer kanserini erken teşhis etmek mümkündür.
Tedavisi biten kanser hastalarına tekrar kansere yakalanmamak için öneriler:
- Sigara içme.
- Sağlıklı ye:
- Kızarmış gıdalar, doymuş yağlar, asitli ve şekerli içecekler, işlenmiş gıdalar, işlenmiş et ürünleri tüketmeyin.
- Taze sebze ve meyvelerin farklı çeşitlerini tüketin, tek tip beslenmeyin.
- Tam tahıllardan yapılan yiyecekleri seçin.
- Et tüketimini sınırlayın. (haftada 2-3)
- Egzersiz: Sistematik eğitim hem fiziksel hem de zihinsel sağlık için çok değerlidir.
- Daha az otur, daha çok hareket et.
- Her gün en az 30-45 dakika yürüyüş gibi hafif egzersizler veya haftada iki kez 60-75 dakika ağır egzersizler yaptığınızdan emin olun.
- İdeal kilonuzu koruyun, kilo aldıysanız beslenme kontrolü ve antrenmanlarla kilo kontrolünü sağlamaya çalışın.
Kanser belirtileri:
- Uzun süreli inatçı öksürük, nefes darlığı,
- Bağırsak alışkanlıklarında değişiklik, uzun süreli kabızlık veya inatçı ishal,
- kanlı balgam,
- Büyük tuvalette kan görmek, kanlı kusma,
- idrarda kan görmek
- Kanlı ve inatçı vajinal akıntı, menopoz dönemindeki kadınlarda kanama,
- Memede sertlik ve kitle, şişlik, lenf bezlerinde büyüme,
- Vücutta aniden ortaya çıkan sertlik ve kitleler, karın şişliği,
- Derideki benlerde kanama, renk ve formda değişiklik, büyüme,
- Açıklanamayan kilo kaybı, sürekli yüksek ateş, yoğun gece terlemeleri, halsizlik,
- Ciltte ve gözlerde sararma gibi şikayetleri olanlar doktora başvurmalıdır.
Kaynak: (BYZHA) – Beyaz Haber Ajansı
